กฎทองของนักปฏิบัติการ

ว่าด้วยเป้าหมายกับวิธีการ

• “เป้าหมายตัดสินวิธีการหรือไม่?” เป็นคำถามที่ไร้ความหมาย  คำถามที่ถูกต้องคือ “เป้าหมายนี้ ตัดสินวิธีการนี้หรือเปล่า?”
• นักปฏิบัติการมองเป้าหมายและวิธีการในมุมมองของภาคปฏิบัติและยุทธศาสตร์เท่านั้น
• เกอเธ่กล่าวไว้อย่างถูกต้องว่า “มโนธรรมคือคุณธรรมของผู้สังเกตการณ์ หาใช่คุณธรรมของผู้ปฏิบัติการไม่”
• เราปฏิบัติการเพื่อความดีของส่วนรวม ไม่ใช่เพื่อการหลุดพ้นส่วนบุคคล นักปฏิบัติการจึงต้องพร้อม “แปดเปื้อน” เพื่อส่วนรวม
• นักศีลธรรมที่หมกมุ่นเรื่องเป้าหมายกับวิธีการ ลงท้ายแล้วก็มีแต่เป้าหมาย แต่ไม่เคยมีวิธีการ นักศีลธรรมที่เอาแต่วิจารณ์วิธีการที่ผู้ถูกกดขี่ใช้ต่อสู้กับผู้กดขี่  นักศีลธรรมผู้นั้นคือพันธมิตรของผู้กดขี่
• กฎข้อที่ 1 ของเป้าหมายกับวิธีการ จริยธรรมของเป้าหมายกับวิธีการผกผันตามความสนใจส่วนตัวที่คนผู้นั้นมีต่อประเด็นนั้นๆ  กล่าวคือเมื่อเราไม่แยแสมัน เราก็มีศีลธรรมล้นปรี่
• กฎข้อที่ 2 ของเป้าหมายกับวิธีการ การตัดสินจริยธรรมของวิธีการขึ้นอยู่กับจุดยืนทางการเมืองของผู้ตัดสิน  เช่น กรณีถกเถียงเกี่ยวกับการประท้วงด้วยการเทเลือดของคนเสื้อแดง 
• กฎข้อที่ 3 ของเป้าหมายกับวิธีการ ในสงครามเป้าหมายทำให้เกือบทุกวิธีการมีความชอบธรรม
• กฎข้อที่ 4 ของเป้าหมายกับวิธีการ การตัดสินต้องกระทำในบริบทของห้วงเวลานั้นๆที่การปฏิบัติการเกิดขึ้นไม่ใช่จากหอคอยงาช้างในห้วงเวลาอื่น  
• กฎข้อที่ 5 ของเป้าหมายกับวิธีการ การคำนึงถึงจริยธรรมย่อมมีมากขึ้นในกรณีที่มีทางเลือกของวิธีการจำนวนมากและย่อมน้อยลงเมื่อมีทางเลือกน้อย  เราคำนึงถึงจริยธรรมเมื่อต้องเลือกระหว่างวิธีการต่างๆ ที่มีประสิทธิภาพเท่ากัน แต่หากเราไม่มีทางเลือกฟุ่มเฟือย การคำนึงถึงจริยธรรมย่อมไม่เกิดขึ้น  ประเด็นสำคัญคือทบทวนให้แน่ใจว่าเรามีทางเลือกทางเดียวจริงๆ หรือเปล่า
• กฎข้อที่ 6 ของเป้าหมายกับวิธีการ ยิ่งเป้าหมายที่ต้องการมีความสำคัญน้อยเท่าไรเราก็สามารถคำนึงถึงจริยธรรมของวิธีการได้มากเท่านั้น
• กฎข้อที่ 7 ของเป้าหมายกับวิธีการ โดยทั่วไปแล้วความสำเร็จหรือล้มเหลวคือตัวชี้วัดจริยธรรมขั้นเด็ดขาด  ประวัติศาสตร์มักตัดสินจากความสำเร็จหรือล้มเหลว และนี่คือเส้นแบ่งระหว่างคนทรยศกับวีรบุรุษ  ไม่เคยมีสิ่งที่เรียกว่าคนทรยศที่ประสบความสำเร็จเพราะถ้าเขาประสบความสำเร็จเขาก็กลายเป็นวีรบุรุษ
• กฎข้อที่ 8 ของเป้าหมายกับวิธีการ ศีลธรรมของวิธีการขึ้นอยู่กับว่าวิธีการนั้นถูกนำมาใช้ในห้วงเวลาที่ใกล้จะแพ้หรือใกล้จะชนะ  วิธีการเดียวกัน หากใช้ในยามที่เกือบจะชนะอยู่แล้ว อาจถูกตัดสินว่าไร้ศีลธรรม แต่หากนำมันมาใช้ในยามใกล้แพ้ คำถามเรื่องศีลธรรมก็จะไม่เกิดขึ้น ยกตัวอย่างเช่น กรณีที่สหรัฐอเมริกาทิ้งระเบิดนิวเคลียร์ถล่มเมืองฮิโรชิมาในยามใกล้ชนะ เป็นต้น
• กฎข้อที่ 9 ของเป้าหมายกับวิธีการ วิธีการที่มีประสิทธิภาพใดๆย่อมถูกฝ่ายตรงข้ามตัดสินว่าไร้จริยธรรมโดยอัตโนมัติ
• กฎข้อที่ 10 ของเป้าหมายกับวิธีการจงทำสิ่งที่ทำได้ด้วยสิ่งที่มีอยู่และปกคลุมมันด้วยอาภรณ์ของศีลธรรมยกตัวอย่างเช่น มหาตมะคานธีก็เคยใคร่ครวญเรื่องการใช้อาวุธต่อสู้กับอังกฤษ แต่เมื่อเขาเห็นแต่ทางแพ้ เขาก็หันมาใช้วิธีการไม่จับอาวุธและเรียกมันว่า “สัตยาเคราะห์”  แต่หากเปลี่ยนตัวศัตรู วิธีการแบบคานธีอาจใช้ไม่ได้ผลเลย เช่น หากต่อสู้กับนาซี เป็นต้น
• ยอร์จ ออร์เวลล์เคยตั้งข้อสังเกตถึงคานธีว่า “…..เขาเชื่อใน “การปลุกโลกให้ตื่น” ซึ่งมันเป็นไปได้ก็ต่อเมื่อโลกมีโอกาสได้ยินยลสิ่งที่คุณทำ  มันยากที่จะวาดภาพว่าวิธีการของคานธีสามารถเอามาประยุกต์ใช้ในประเทศที่ผู้ต่อต้านระบอบหายตัวไปกลางดึกและไม่มีใครได้ยินเสียงเขาอีกเลย  หากปราศจากเสรีภาพของสื่อและสิทธิในการชุมนุม มันย่อมเป็นไปไม่ได้ที่จะทำให้เกิดขบวนการมวลชนขึ้นมา  ไม่ใช่แค่ส่งเสียงอุทธรณ์ต่อความคิดเห็นจากภายนอกเท่านั้น กระทั่งทำให้เจตนาของคุณเป็นที่รับรู้ของศัตรูก็ยังทำไม่ได้ด้วยซ้ำ”
• สิ่งที่ทำให้คานธีประสบความสำเร็จคือใช้สิ่งที่มีอยู่ พลิกวิกฤตให้เป็นโอกาส เนื่องจากชาวอินเดียมีความเฉื่อยชาและยอมจำนนอยู่แล้ว คานธีจึงจัดตั้งจากความเฉื่อย เขาทำให้ความเฉื่อยมีเป้าหมาย เปรียบเสมือนคานธีบอกชาวอินเดียว่า “ในเมื่อก็นั่งกันเฉยๆ อยู่แล้ว แทนที่จะนั่งเฉยๆ ตรงนั้นทำไมไม่มานั่งตรงนี้และระหว่างที่นั่งเฉยๆ ก็พูดไปด้วยว่า “เอกราชเดี๋ยวนี้!”
• การสร้างความชอบธรรมเชิงศีลธรรมเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในทุกปฏิบัติการ  จุดอ่อนของมาคิอาเวลลีคือการที่เขามองไม่เห็นความจำเป็นของการห่อหุ้มศีลธรรมให้การเมือง  วรรคทองที่เขาบอกว่า “การเมืองไม่มีความเกี่ยวข้องกับศีลธรรม” คือจุดอ่อนที่สุดของเขา 
• ทุกปฏิบัติการที่มีประสิทธิผลต้องมีพาสปอร์ตความดี ผู้ถูกกดขี่ต้องอ้างถึง “กฎที่สูงส่งกว่ากฎหมายที่มนุษย์สร้างขึ้น” เสมอ
• กฎข้อที่ 11 ของเป้าหมายกับวิธีการ เป้าหมายต้องแปรเป็นคำขวัญใหญ่ๆ เช่น “อิสรภาพเสมอภาคภราดรภาพ” “เพื่อความอยู่ดีกินดีถ้วนหน้า” “คืนความสุข” หรือ “ขนมปังและสันติภาพ”
• วอลท์ วิทแมนกล่าวไว้ว่า “เมื่อใดที่เป้าหมายมีชื่อ ก็ยกเลิกมันไม่ได้”  แต่ในระหว่างปฏิบัติการ มักมีเป้าหมายใหม่ที่ไม่ได้คาดหมายเกิดขึ้นเสมอ เช่น การเรียกร้องประชาธิปไตยและการเลือกตั้งนำไปสู่การต่อต้านระบอบอำมาตยาธิปไตย เป็นต้น
• ประชาธิปไตยไม่ใช่เป้าหมาย เพราะเสียงข้างมากสามารถลงมติเลือกสิ่งที่ขัดกับคุณค่าที่เรายึดถือ เช่น หากเสียงข้างมากโหวตให้คนไม่เท่ากัน การละเมิดคุณค่าของความเท่าเทียมทำให้ประชาธิปไตยกลายเป็นโสเภณี  ประชาธิปไตยเป็นแค่วิธีการทางการเมืองที่ดีที่สุดเท่าที่มีอยู่ในการบรรลุถึงคุณค่าของเสรีภาพ ความเท่าเทียม ความยุติธรรม สันติภาพ และสิทธิในการขัดขืน