“กรองข่าวแกง”
กับบทบาทมอนิเตอร์ข่าวในที่ชุมนุม

หลังจากการชุมนุมเมื่อวันที่ 18 กรกฎาคม 2563 ที่ได้จุดกระแสการเคลื่อนไหวไล่รัฐบาลประยุทธ์กันอย่างต่อเนื่องทั่วประเทศไปจนถึงการประกาศนัดชุมนุมใหญ่เคลื่อนขบวนสู่ทำเนียบรัฐบาลเมื่อวันที่ 14 ตุลาคม 2563 ก่อนที่จะถูกสลายในช่วงเช้ามืดของวันที่ 15 ตุลาคม โดยเจ้าหน้าที่ตำรวจได้ควบคุมตัวนักกิจกรรมที่เป็นแกนนำเป็นจำนวนมากเพื่อที่จะตัดวงจรการเคลื่อนไหวทั้งหมด

แต่รูปการณ์ของการเคลื่อนไหวได้เปลี่ยนไปเป็นแบบไร้หัวไร้แกน การจัดชุมนุมในช่วงเวลาต่อมาเป็นการนัดหมายล่วงหน้าไม่กี่ชั่วโมงแล้วเคลื่อนขบวนไปสถานที่ต่างๆ ที่เรียกว่าการเคลื่อนไหวแบบออร์แกนิก ซึ่งการเคลื่อนไหวในลักษณะนี้ผู้ชุมนุมจะต้องสื่อสารกันเองเช็กข่าวสารกันเองผ่านแพลตฟอร์มต่างๆ เพื่อให้รู้ว่าในแต่ละวันจะมีการชุมนุมที่ไหนบ้าง จึงมักจะมีข่าวลวง ข่าวปลอม ข่าวลือเกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้ง เช่น ข่าวการเคลื่อนตัวของรถฉีดน้ำแรงดันสูง (จีโน่) ที่วิ่งไปตามถนนเส้นต่างๆ เจ้าหน้าที่ตำรวจชุดควบคุมฝูงชนตั้งแนวเคลื่อนพลมาแล้ว รวมถึงข่าวลือต่างๆ จากฝั่งผู้ชุมนุมเองเช่นจะมีการสลายการชุมนุมในช่วงค่ำ ซึ่งหลายครั้งข่าวเหล่านี้ไม่มีที่มาที่ไปสร้างความสับสนให้กับผู้ชุมนุมจนบ่อยครั้งนำไปสู่การตัดสินใจที่ผิดพลาดเนื่องจากไม่ได้รับรู้ข้อมูลที่เป็นจริงอย่างครบถ้วนรอบด้าน

ในช่วงนั้นยังไม่มีการมอนิเตอร์หรือสังเกตการณ์การชุมนุมเพื่อนำไปสู่การเช็กข้อมูลข่าวสารที่เป็นประโยชน์ต่อการเคลื่อนไหว การรับรู้ข้อมูลข่าวสารของผู้ชุมนุมเป็นไปอย่างจำกัด ต้องเช็กข่าวกันเองอย่างไม่เป็นระบบ ไม่รู้ที่มาที่ไป ซ้ำร้ายกว่านั้นกลายเป็นโหมกระพือข่าวลวงเข้าไปอีก โดยเฉพาะเมื่อเจ้าหน้าที่รัฐฉวยโอกาสเข้ามาแทรกแซงในรูปแบบต่างๆ ทั้งนอกเครื่องแบบที่ปะปนเข้ามากระจายอยู่ตามจุดต่างๆ เพื่อรายงานสถานการณ์และเฝ้าติดตามแกนนำ มีการการวางกำลังตรึงกำลังโดยรอบม็อบ ขณะที่บนโลกโซเชียลปฏิบัติการข้อมูลข่าวสารหรือไอโอก็คอยสร้างข่าวเท็จข่าวลวงต่างๆ อยู่ตลอดเวลา

การมอนิเตอร์การชุมนุมจึงมีความสำคัญในแง่ของการเช็กข้อมูลข่าวสาร ช่วยเสริมสร้างความปลอดภัยให้กับการชุมนุมได้เมื่อผู้ชุมนุมรู้เท่าทันกลยุทธ์ของรัฐและถืออำนาจของข้อมูลข่าวสารมากขึ้น

กรองข่าวแกง จึงถือกำเนิดขึ้นเพื่อมอนิเตอร์ข่าวสารการชุมนุมโดยมีเป้าหมายสร้างความปลอดภัยให้ผู้ชุมนุมเป็นอันดับแรก

วศิน พงษ์เก่า หนึ่งในสมาชิกทีมกรองข่าวแกงเล่าว่า “กรองข่าวแกง คือกลุ่มเพื่อนๆ นักกิจกรรม คนทำงานทางสังคมที่มารวมตัวกันทำเรื่องความปลอดภัยในพื้นที่การชุมนุมโดยเริ่มเซ็ตและพัฒนาตั้งแต่วันที่ 15 ตุลาคม 2563 การเคลื่อนไหวตอนนั้นเป็นม็อบออร์แกนิก ผู้ชุมนุมจะต้องสื่อสารกันเองเช็กข่าวสารกันเองผ่านแพลตฟอร์มต่างๆ เพื่อให้รู้ว่าในแต่ละวันจะมีการชุมนุมที่ไหนบ้าง ซึ่งการเคลื่อนไหวในลักษณะนี้มักจะมีข่าวลวง ข่าวปลอม ข่าวลืออยู่บ่อยครั้ง  เช่น ข่าวการเคลื่อนตัวของรถฉีดน้ำที่วิ่งไปตามถนนเส้นต่างๆ เจ้าหน้าที่ตำรวจคุมฝูงชนเคลื่อนมาตามเส้นทางโน่นนี่นั่น รวมถึงข่าวลือจากฝั่งผู้ชุมนุมเองด้วยเช่นกัน

“กรองข่าวแกง จึงเกิดขึ้นมาเพื่อกรองข่าวลือ ส่งข่าวจริงด้วยความรวดเร็ว เพราะเราตระหนักว่า ข้อเท็จจริงในเวลาที่รวดเร็ว จะทำให้ทั้งผู้ชุมนุมและผู้ดูแลการชุมนุม ตัดสินใจเลือกบางอย่าง ได้อย่างมีประสิทธิภาพ การมอนิเตอร์เช็กข่าวลือที่เกิดขึ้นว่ามันมีมูลความจริงหรือไม่ ถ้าเกิดข่าวลือแล้วสิ่งที่ทีมกรองข่าวแกงจะต้องทำก็คือการไปเช็กว่าเป็นเรื่องจริงหรือเรื่องลวง โดยวิธีการที่ใช้คือการลงไปพื้นที่ชุมนุมเพื่อเช็กด้วยตัวเอง กับการเช็กจากกล้องวงจรปิดในเว็บไซต์ของกรุงเทพมหานคร ทั้งนี้อาจรวมไปถึงการเช็กจากแหล่งข้อมูลอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องเช่น องค์กรสังเกตการณ์การชุมนุมต่างๆ เป็นต้น

“ช่องทางในการสื่อสารของกรองข่าวแกงกับประชาชนคือ Telegram โดยใช้ฟังก์ชั่น channel ที่ประชาชนสมารถกด join เข้ามารับรู้ข้อมูลข่าวสารในการชุมนุมที่ถูกกรองแล้ว เพื่อเท่าทันกับสถานการณ์และประเมินความปลอดภัยในพื้นที่ชุมนุม

“กรองข่าวแกงถูกตั้งขึ้นมาเนื่องจากเราเคารพผู้มาร่วมชุมนุมทุกคน จึงพยายามหาช่องทางและวิธีการสื่อสารให้ผู้ชุมนุมได้รับข้อมูลเพื่อประกอบการตัดสินใจอย่างรอบด้าน โดยเน้นเรื่องความปลอดภัยเป็นหลัก”