“อยากตั้งกลุ่มเคลื่อนไหวทำไงดี?”
7 ขั้นตอนเริ่มตั้งกลุ่ม
โลกยุคนี้ใครอยากเปลี่ยนแปลงไม่ว่าประเด็นอะไรก็เริ่มต้นง่ายๆ ด้วยตนเอง มีช่องทางมากมายที่คนธรรมดาคนหนึ่งจะทำได้ แต่จะมีพลังมากขึ้นถ้ารวมกลุ่มกันขึ้นมาเทคแอ๊กชั่นในเรื่องนั้นๆ
เพราะการเปลี่ยนแปลงระดับฐานรากไม่ได้มาจากแฟลชม็อบ ไม่ได้มาจากวีรชนเอกเทศหรือผู้นำฟ้าประทาน แต่มาจากขบวนการและการจัดตั้งกลุ่มที่เข้มแข็งจากภายใน
การต่อสู้เพื่อประชาธิปไตยไทยช่วงปี 63 ก่อเกิดกลุ่มต่างๆ จำนวนมากทั่วประเทศ ซึ่งหากกลุ่มจำนวนมากเหล่านี้มีการจัดตั้งภายในอย่างเข้มแข็ง นั่นจะเป็นรากฐานของขบวนการต่อสู้เพื่อประชาธิปไตยที่สำคัญในอนาคต
ถามว่าเข้มแข็งยังไง? ก็แต่ละกลุ่มมีอิสระในตัวเอง จัดตั้งแนวระนาบ ไม่มีการรวมศูนย์ เกี่ยวร้อยกันอย่างหลวมๆ พร้อมจะแตกตัวและพร้อมจะมารวมตัวกันใหม่
มีตัวอย่างให้เห็นมาแล้ว ขบวนการต่อต้านนิวเคลียร์ที่สหรัฐอเมริกาปี 1977 คนราว 2,500 คนที่จัดตั้งมาจากการรวมตัวของกลุ่มเล็กๆ จำนวนมาก บุกเข้ายึดโรงปฏิกรณ์ปรมาณูที่นิวแฮมป์เชียร์ หลังจากนั้นขบวนการต่อต้านนิวเคลียร์ก็ใช้รูปแบบนี้ในปฏิบัติการที่ประสบความสำเร็จมากมายตลอดทศวรรษ 1970-80
เอาเป็นว่าถ้าเริ่มคิดจะตั้งกลุ่มลองทำ 7 ขั้นตอนนี้
- รวมกลุ่มคนที่ไว้วางใจและมีเป้าหมายเดียวกัน เริ่มจากกลุ่มเล็กๆ อย่างน้อย 3-5 คน เป็นสมาชิกรุ่นก่อตั้ง
- ตั้งดาว (Vision) คุยภาพฝัน ภาวะสุดท้ายที่พึงปรารถนา เราอยากเห็นอะไรที่ปลายทาง ดาวจะเป็นตัวกำหนดทิศคอยนำทางไม่ให้เราหลงทาง เห็นจุดร่วมและไปด้วยกัน (ถ้าวันหนึ่งเรามองดาวกันคนละดวงแล้วก็คงต้องแยกทางกัน)
- ปักธง (Goal) ตั้งเป้าหมายระยะสั้นที่เป็นรูปธรรม กลุ่มเราต้องเก็บเกี่ยวผลลัพธ์อะไรที่จะทำให้เข้าใกล้ดาวยิ่งขึ้น
- อ่านสนามรบ (Scenario analysis) วิเคราะห์สถานการณ์ ดูว่าประเด็นนี้มีใครเกี่ยวข้องบ้าง หาคู่กรณีหลักและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องโดยเร่ิมจากนิยามว่าเราคือใครในสมรภูมินั้น
- วางแผนยุทธศาสตร์ (Strategy) เลือกว่าเราจะเข้าตีจุดไหน จะตั้งค่ายปิดล้อม ถอนเสาค้ำ หรือพุ่งเป้าที่คู่กรณีโดยตรง ยุทธศาสตร์คือแผนการรบหรือวิธีการบรรลุเป้าหมายซึ่งคนในกลุ่มจำเป็นต้องเห็นภาพร่วมกัน
- ออกแบบวิธีการรบ (Tactics) ยุทธวิธีหรือกลยุทธ์คือการทำให้แผนนั้นดำเนินไปได้อย่างราบรื่น tactics จะขึ้นอยู่กับสถานการณ์และศักยภาพของแต่ละคน
- แบ่งบทบาทหน้าที่คนในกลุ่ม กิจกรรมที่คนในกลุ่มต้องทำเพื่อเก็บเกี่ยวผลผลิตให้ตรงตามเป้าที่วางไว้
นอกจาก 7 ขั้นนี้แล้ว หัวใจสำคัญอีกประการของการตั้งกลุ่มคือการตระหนักถึง พันธกิจ (mission) หรือภารกิจ เป็นความมุ่งมั่นที่จะทำเพื่อสนองเป้าหมาย เป็นคำสัญญาที่คนในกลุ่มพร้อมจะแบกรับ เป็นการประกาศว่ากลุ่มเราจะต่อจิ๊กซอว์กับคนอื่นตรงไหน ที่ยืนของเราในขบวน กลุ่มเราอยู่ตรงไหนของการเดินทางไปสู่ดาวหรือเป้าหมาย
การมีพันธกิจหรือภารกิจชัดเจนช่วยให้เราเชื่อมโยงกับคนอื่นได้ ทำให้รู้ว่าตัวเองอยู่ตรงไหนในขบวน เป็นแกนของกลุ่มที่ทำให้เรามั่นคงไม่ต้องลนลานทำทุกอย่าง
ลองหันมาดูกลุ่มเรา ใหม่ๆ อาจอยากทำไปเสียทุกเรื่องแต่พอเริ่มกำหนดภารกิจตัวเองได้ รู้เป้าหมายที่ต้องการไปให้ถึง เพียงเท่านี้กลุ่มเราก็พร้อมออกไปลุยอย่างมีทิศทางแล้ว
อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าการจัดตั้งกลุ่มเล็กๆ ที่สมาชิกมีความสัมพันธ์กันเหนียวแน่นจะเป็นปัจจัยสำคัญของการสร้างขบวน แต่ก็ต้องไม่ละเลยที่จะแสวงหาแนวร่วมกลุ่มสนับสนุนที่พร้อมจะให้ความชอบธรรมกับปฏิบัติการของขบวนได้ สิ่งนี้จะทำให้ขบวนการเติบโตและบรรลุภารกิจในที่สุด
