คู่มือ “ปฏิบัติการท้าทายซึ่งหน้า”

เตรียมตัว

การวางแผนอย่างรอบคอบคือหัวใจของปฏิบัติการท้าทายซึ่งหน้าที่มีประสิทธิภาพและปลอดภัย มุ่งมั่นที่เป้าหมายและความสำคัญก่อนหลัง พร้อมกับคำนึงถึงทรัพยากรเท่าที่มีอยู่ ลองวางแผนและเปรียบเทียบยุทธศาสตร์แบบต่างๆ ชั่งน้ำหนักความเสี่ยงและข้อดีของยุทธศาสตร์แต่ละแบบ เลือกหนทางที่ปลอดภัยที่สุดที่จะบรรลุเป้าหมายที่วางไว้ และไตร่ตรองให้แน่ใจว่าตัวเองพร้อมกับความเสี่ยงในหนทางที่เลือก มักปรากฏว่าขณะที่กระบวนการวางแผนดำเนินไป โครงการนั้นๆ มักมีความทะเยอทะยานและเสี่ยงอันตรายมากขึ้นๆ จนกระทั่งผู้เข้าร่วมบางคนเริ่มตั้งข้อสงสัย ถ้ามาถึงจุดนี้เราควรลดระดับแผนการลงมา ทำให้มันรอบคอบปลอดภัยมากขึ้นหรือลดขนาดให้เล็กลงเพื่อให้ปฏิบัติการเกิดขึ้นได้จริง

มีปัจจัยมากมายนับไม่ถ้วนที่ควรพิจารณาระหว่างวางแผน เราต้องเลือกยุทธวิธีที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดในบริบทของสถานการณ์สังคมและการเมืองในขณะนั้นๆ เราต้องเลือกสถานที่ที่เหมาะสมที่สุดสำหรับปฏิบัติการและคำนึงถึงเงื่อนไขต่างๆ ทั้งหมด รวมทั้งต้องเลือกวันเวลาที่เหมาะสมที่สุด เราต้องคำนึงถึงประชาชนคนอื่นๆ ที่อาจอยู่ในบริเวณนั้น พวกเขาจะมีปฏิกิริยาอย่างไร พวกเขาอาจเห็นด้วยกับปฏิบัติการของเรา หรืออาจไม่พอใจจนเข้ามาห้ามปรามแทรกแซงกิจกรรมของเรา เราต้องประสานเวลาของกิจกรรมส่วนต่างๆ คำนวณว่าแต่ละกิจกรรมใช้เวลานานเท่าไร และคิดไว้ล่วงหน้าว่าผู้เข้าร่วมปฏิบัติการจะสื่อสารกันอย่างไร

เมื่อต้องคาดการณ์ถึงปฏิกิริยาของผู้อื่น เช่นตำรวจ เราต้องพิจารณาถึงปัจจัยต่างๆ ที่มีอิทธิพลต่อพวกเขาด้วย เช่น ตำรวจเดาแผนที่เราวางไว้ได้หรือเปล่า หรือเรามีอะไรที่ทำให้พวกเขาประหลาดใจ ถ้าเราถือไพ่เหนือกว่าบางอย่างที่พวกเขาคาดไม่ถึง มันจะทำได้นานแค่ไหน กิจกรรมนี้จะได้รับความสนใจมากหรือเปล่า คนอื่นจะเข้าใจได้ทันทีหรือเปล่าว่าพวกเรากำลังทำอะไร มีประชาชนชนชั้นกลางหรือนักข่าวอยู่ในบริเวณนั้นบ้างไหม และถ้ามีคนเหล่านี้อยู่ด้วยจะทำให้การตอบโต้ของเจ้าหน้าที่ตำรวจลดความรุนแรงลงหรือไม่ ยุทธศาสตร์ของตำรวจน่าจะเป็นอย่างไร ผู้บังคับบัญชาจะสั่งให้เจ้าหน้าที่ใช้ไม้แข็งกับเราหรือหลีกเลี่ยงการปะทะ พวกตำรวจสื่อสารกันได้ดีแค่ไหน เคลื่อนที่เร็วแค่ไหน ตั้งกำลังอยู่ตรงไหนและจะใช้เส้นทางไหน อย่ามองข้ามปัญหาพื้นฐานของการเดินทาง เช่นการขนส่งผู้คนหรือการสื่อสารกันในยามหน้าสิ่วหน้าขวาน อย่าลืมหาทางหนีทีไล่เพื่อเอาตัวรอดไว้ด้วย

เนื่องจากการปฏิบัติจริงมักไม่เป็นไปตามที่วางแผนไว้เป๊ะๆ เรื่องสำคัญคือเราต้องมีแผนสำรองเผื่อไว้สำหรับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นแตกต่างกันไป เช่น “ถ้ามันเป็นอย่างนี้ๆ เราจะทำอย่างนี้ๆ ถ้ามันเป็นอย่างนั้นๆ เราจะทำอย่างนั้นๆ” ลองตั้งเป้าหมายไว้ในใจสักสองสามอย่าง ในกรณีที่เป้าหมายแรกที่วางไว้เกิดเป็นไปไม่ได้ขึ้นมา การเตรียมโครงสร้างพื้นฐานสำหรับการสื่อสารและการตัดสินใจไว้ล่วงหน้าจะช่วยให้เรารับมือกับสถานการณ์ที่อาจเกิดขึ้นแตกต่างจากที่เราคิดไว้ตอนแรก

เราต้องระวังไม่ทำให้ใครก็ตามตกอยู่ในความเสี่ยงเนื่องจากปฏิบัติการของคนอื่น คนที่ถูกตำรวจจับอาจโดนตั้งข้อหาที่รุนแรงที่สุด ดังนั้นเรื่องสำคัญคือเราต้องพาผู้ร่วมปฏิบัติการที่เสี่ยงออกมาจากพื้นที่อย่างปลอดภัย รวมทั้งไม่ปล่อยให้ใครคนใดคนหนึ่งโดนตั้งข้อหาร้ายแรงตามลำพัง ในบางกรณีเราอาจประสานกลุ่มปฏิบัติการที่มีส่วนร่วมหลากหลายระดับ กล่าวคือ ผู้ปฏิบัติการทุกคนรับรู้เป้าหมายใหญ่ร่วมกัน แต่มีเพียงไม่กี่คนที่รู้รายละเอียดที่สำคัญที่สุด เช่นใครคือคนที่ลงมือปฏิบัติการที่เสี่ยงที่สุด เป็นต้น

เราต้องเตรียมตัวสำหรับผลลัพธ์ที่ดีที่สุดเท่าๆ กับผลลัพธ์ที่แย่ที่สุด ไอเดียใหม่ๆ ดีๆ มักล้มเหลวเพราะเรามักไม่ผลักดันมันมากพอ ส่วนไอเดียเก่าๆ เดิมๆ มักล้มเหลวเพราะทุกคนคุ้นเคยกับมันมากเกินไป โดยเฉพาะพวกตำรวจ บางครั้งผลลัพธ์ที่ดีที่สุดมาจากการประยุกต์ยุทธวิธีเดิมๆ ในสิ่งแวดล้อมที่แปลกออกไป ลองค้นดูกิจกรรมต่างๆ ในอดีต กิจกรรมที่มีปฏิบัติการคล้ายๆ กัน ในบริบทคล้ายๆ กัน การศึกษาค้นคว้าจะช่วยชี้แนะให้เราได้มาก ยิ่งเราสั่งสมประสบการณ์นานปีขึ้น รวมทั้งเรียนรู้จากความสำเร็จและล้มเหลวของคนอื่น เราก็จะยิ่งพัฒนาความเชี่ยวชาญในการคาดการณ์และเตรียมตัวสำหรับสถานการณ์ร้อยแปดได้ดีขึ้น

พอวางแผนเรียบร้อยแล้วเราควรเขียนแผนผังกำหนดการไว้จนถึงวันที่ลงมือปฏิบัติการ โดยนับย้อนหลังจากวันปฏิบัติการใหญ่เพื่อกำหนดเส้นตายว่าจะต้องทำอะไรเตรียมอะไรให้เสร็จเรียบร้อยบ้าง

ตั้งแต่เริ่มต้นวางแผน เราต้องคำนวณว่าต้องใช้ทุนรอน วัตถุดิบและทรัพยากรอื่นๆ เท่าไรและจะหามาได้อย่างไร ถ้าความปลอดภัยเป็นเรื่องสำคัญสูงสุด เราก็ต้องหาสิ่งต่างๆ ที่จำเป็นต้องใช้มาในลักษณะที่สืบสาวกลับไปถึงตัวเราไม่ได้
ทุกคนควรเตรียมเสื้อผ้าที่เหมาะสมสำหรับปฏิบัติการ รวมทั้งใส่เสื้อผ้าที่แตกต่างกันซ้อนทับไว้หลายๆ ชั้น ในกรณีที่จำเป็น เช่น ถ้าปฏิบัติการต้องสวมชุดดำก็ควรใส่เสื้อผ้าสีอื่นซ้อนไว้ข้างใน เผื่อกรณีที่จำเป็นต้องถอดเสื้อดำออกเพื่อไม่ให้ตำรวจจำได้ หรือถ้ารู้ว่าตำรวจจะใช้แก๊สน้ำตาก็ควรเตรียมเสื้อผ้าไปเปลี่ยนด้วย ในกรณีที่ทุกคนต้องสวมเสื้อผ้าสีดำเพื่อไม่ให้ตำรวจจำได้ว่าใครเป็นใคร จงตรวจดูให้แน่ใจว่าไม่มีเสื้อผ้าของคนไหนมีลักษณะสะดุดตาจนบ่งชี้ตัวตนได้
ถ้าเวลามีความสำคัญควรตรวจสอบให้ดีว่านาฬิกาของทุกคนตั้งเวลาตรงกัน ตรวจสอบทุกอย่างซ้ำสองเพื่อให้แน่ใจว่าทุกอย่างเสร็จเรียบร้อยก่อนเส้นตาย ถ้าทำได้ก็ลองซักซ้อมดูก่อน อาจซ้อมจริงหรือซ้อมด้วยการทำความเข้าใจปากเปล่าก็ได้ ถ้าผู้ร่วมปฏิบัติการไม่คุ้นเคยกับพื้นที่ อย่าลืมแจกแผนที่ ถ้าทำได้ก็ควรนำอุปกรณ์และข้าวของเครื่องใช้ที่จำเป็นไปไว้ในพื้นที่ก่อนปฏิบัติการจริง แต่ถ้าทำเช่นนั้นก็ต้องระวังอย่าให้ความลับรั่วไหลออกไป

ก่อนลงมือปฏิบัติการควรศึกษาพื้นที่อย่างละเอียด วาดแผนผังเส้นทางเข้าออก มองหาที่ซ่อนตัว อุปสรรคสิ่งกีดขวาง เป้าหมายและกล้องวงจรปิด (รวมทั้งกล้องวงจรปิดตามตู้เอทีเอ็มและไฟจราจรด้วย) คำนวณว่าต้องใช้เวลาเดินทางนานเท่าไรจึงจะไปถึงจุดหมายที่วางไว้ สถานีตำรวจอยู่ใกล้ไกลแค่ไหน ตำรวจต้องใช้เวลานานเท่าไรจึงจะไปถึงที่นั่น เราจะถ่วงเวลาตำรวจได้นานแค่ไหน มีใครอื่นอีกบ้างที่อยู่ในพื้นที่นั้น

ระหว่างออกไปสำรวจพื้นที่ เราต้องระวังอย่าให้ตัวเองเป็นจุดสนใจหรือทิ้งหลักฐานที่ชัดเจนไว้ว่าเราไปที่นั่น เราควรออกไปสำรวจพื้นที่ในเวลาเดียวกับที่วางแผนปฏิบัติการไว้ และถ้าทำได้ก็ควรตรวจสอบอย่างรวดเร็วอีกครั้งก่อนปฏิบัติการจริงว่าไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง ถ้าปฏิบัติการของเราเป็นภารกิจที่ค่อนข้างเสี่ยง เช่น ปีนหลังคาชันๆ เราก็ควรซ้อมจริงก่อนปฏิบัติการ

เราสามารถรวบรวมข้อมูลได้จากรูปถ่าย แผนที่และโบรชัวร์ต่างๆ แผนที่ทางอากาศหาได้ทางอินเทอร์เน็ต ในบางกรณีเราอาจหาข้อมูลจากศูนย์ข้อมูลบริการนักท่องเที่ยว หรือหาข้ออ้างไปสอบถาม (เช่นอ้างว่าเป็นนักศึกษามาทำรายงานเป็นต้น) หรืออาจให้ไกด์พาทัวร์ เมื่อรวบรวมข้อมูลได้มากพอแล้วมันจะมีประโยชน์มากถ้าเราสังเคราะห์พื้นที่ส่วนต่างๆ ที่สำคัญ แล้วร่างเป็นแผนที่สำหรับใช้ในปฏิบัติการ หลังจากนั้นควรระมัดระวังในการกำจัดเอกสารต่างๆ ให้มิดชิดปลอดภัย

กำหนดบทบาทต่างๆ ที่จำเป็นในการปฏิบัติตามแผน และจัดคนรับผิดชอบในตำแหน่งต่างๆ ให้ครบถ้วน หน้าที่ต่างๆ มีตั้งแต่ กองเฝ้าระวัง กองสอดแนม ฝ่ายประสานงานกับตำรวจ โฆษกคอยตอบคำถามสื่อมวลชน สื่อนอกกระแสที่อยู่ภายในกลุ่มของพวกเราเอง ฝ่ายประสานงานและช่วยเหลือด้านกฎหมาย ผู้สังเกตการณ์ด้านกฎหมาย ทีมแพทย์พยาบาล ฝ่ายสันทนาการ ฝ่าย “เบี่ยงเบนความสนใจ” เช่นกลุ่มที่ปลอมตัวเป็นคนสัญจรไปมาและพร้อมที่จะเข้ามาแทรกแซงเมื่อจำเป็น เป็นต้น คนขับรถ ฝ่ายส่งกำลังบำรุง แนวหลังที่คอยรับข้อมูลและช่วยตัดสินใจในเชิงยุทธวิธี และแนวหน้าที่ทำหน้าที่ปฏิบัติการจริง

ในบางกรณีควรมีกำลังสำรองเตรียมไว้สำหรับตำแหน่งที่สำคัญๆ เผื่อว่าในนาทีสุดท้ายอาจมีบางคนที่มาเข้าร่วมไม่ได้ เรื่องนี้ยิ่งจำเป็นถ้าเราไม่รู้ล่วงหน้าว่าปฏิบัติการจะเกิดขึ้นวันไหนแน่ๆ เช่น การเตรียมตัวประท้วงการก่อสงครามที่ยังไม่ได้ประกาศอย่างเป็นทางการ เป็นต้น

ถ้าปฏิบัติการของเราเกิดขึ้นระหว่างหรือเป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมที่ใหญ่กว่า มันก็อาจมีการประชุมใหญ่ที่กลุ่มต่างๆ มาประสานงานและประสานความเข้าใจกัน แต่การประชุมแบบนี้มักกินเวลาและพลังงานมาก ดังนั้นก่อนไปร่วมประชุม เราต้องคิดให้ชัดเจนก่อนว่าเราจะทำอะไรและมีเป้าหมายอะไร เราจะลงมือปฏิบัติการท่ามกลางนักกิจกรรมจำนวนมากหรือแยกโดดเดี่ยวไปจากคนอื่น เราต้องคำนึงว่ามันมีผลกระทบต่อคนอื่นอย่างไรบ้าง ทำให้นักกิจกรรมคนอื่นเป็นอันตรายหรือเปล่า ยั่วยุตำรวจให้เข้ามาปราบหรือเปล่า ถ้าเป็นเช่นนั้นนักกิจกรรมคนอื่นจะยอมรับได้ไหม กิจกรรมของเราจะทำให้นักกิจกรรมคนอื่นทำงานยากขึ้นในบางชุมชนหรือเปล่า เราควรเจรจาต่อรองหรือสร้างความมั่นใจแก่คนอื่นก่อน ระหว่าง หรือหลังปฏิบัติการไหม

เราต้องยึดมั่นในข้อตกลงที่ทำกับกลุ่มอื่น นักกิจกรรมคนอื่นเต็มใจที่จะช่วยเราโดยที่เขาอาจรู้หรือไม่รู้รายละเอียดของสิ่งที่เรากำลังจะทำ ถ้าเราพิสูจน์ตัวว่าน่าเชื่อถือและรู้จักคิดถึงคนอื่น เราก็จะสร้างพันธมิตรและความสมานฉันท์ระหว่างกลุ่มได้